مطالعه تاثیر همزمان آمینو بوتریک اسید و قارچ‏های آنتاگونیست purpureocillium lilacinus و pochonia chlamydosporia در کنترل سیست چغندر قند heterodera schachtii

چغندرقند (beta vulgaris) یکی از محصولات مهم و صنعتی است که در ایران کاشته می شود. این گیاه دارای بیماری های زیادی است که نماتد سیست چغندر (heterodera schachtii) یکی از مهمترین آن ها در جهان به شمار می آید. از آنجا که مبارزه شیمیایی آلودگی های فراوانی را به محیط زیست و انسان وارد می نماید، تحقیقات در زمینه مدیریت این بیماری به سمت مبارزه غیر شیمیایی و استفاده از عوامل بیوکنترل سوق داده شده است و پژوهش های فراوانی نیز انجام گرفته است. در این راستا بر اساس تحقیقات گذشته، اثر آنتاگونیستی قارچ های pochonia chlamydosporia (iran 1129 c) و purpureocillium lilacinus (iran 810 c) به تنهایی در شرایط آزمایشگاهی و یا بصورت توام با محلول پاشی با سالیسیلیک اسید و بتا آمینو بوتیریک اسید در شرایط گلخانه ای واقع در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت مورد بررسی قرار گرفت. نماتد سیست چغندر از مزارع آلوده شهرستان مرودشت تهیه و بر روی رقم حساس چغندر قند جهت تولید ایناکولوم نماتدی تکثیر شد. در شرایط آزمایشگاهی اثر بیماری زایی قارچ ها روی سیست و تخم ها با اضافه کردن سه عدد سیست پر در حاشیه قارچ های در حال رشد بر روی محیط آب-آگار (wa) در سه بازه زمانی 24، 48 و 96 ساعت و همچنین اثرات کشندگی پالیده (عصاره) کشت قارچ ها بر روی محیط مایع عصاره مالت (malt extract broth) در دو بازه زمانی 24 و 48 بر روی مرگ و میر لاروهای سن دوم نماتد صورت پذیرفت . هر دو آزمایش با سه تیمار در سه تکرار انجام شد. در شرایط گلخانه ای قارچ ها بر روی محیط سبوس جو-ماسه استریل جهت تولید ایناکولوم به مدت 6 هفته رشد داده شدند و سپس به نسبت 1% وزنی با خاک گلدان ها مخلوط گردیدند. گیاهان در مرحله 3 برگی با تعداد 5 عدد تخم و لارو به ازائ هر گرم خاک تلقیح شدند. در تیمارهایی که باید با اسید سالیسیلیک و بتا آمینو بوتیریک اسید اسپری می شدند، یک روز قبل از تلقیح گیاه با نماتد، با محلول آمینو بوتریک اسید با mm10 و محلول اسیدسالسیلیک با غلظت mm5 به قسمت‏های هوایی چغندر قند اسپری پاشی شدند. آزمایش گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با 16 تیمار در 4 تکرار اجرا شد و نتایج پس از 8 هفته برداشت و آنالیزها داده ها بر اساس فاکتورهای رویشی گیاه (وزن و طول اندام های هوایی و ریشه)، فاکتورهای بیماری زایی (تعداد سیست روی ریشه و درون خاک، تعداد کل تخم ها، جمعیت نماتد در خاک، درصد تخم های آلوده، میزان تولید مثل، درصد کنترل) و میزان کلونیزه کردن ریشه ها توسط قارچ های آنتاگونیست اندازه گیری شد. جدایه هایiran 810 مورد بررسی در آزمایشگاه پس از168 ساعت باعث شدکه به طور متوسط 28/32% تخمها نسبت به شاهد پارازیته شده و از بین بروند اثرات کشندگی پالیده جدایه ی iran 1129 به طور متوسط بعد از 48 ساعت نشان دهنده مرگ و میر لاروها به میزان 93/33% بوده است. تجزیه واریانس داده ها در گلخانه با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن نشان داد که بین تیمارهایی که در آن ها قارچ های pochonia chlamydosporia و purpureocillium lilacinus به کار رفته از نظر جمعیت نماتد در پایان آزمایش، درصد کنترل، میزان کلونیزاسیون ریشه و خاک، شاخص تولید مثل، جمعیت لارو سن دوم و وزن و طول غده و همچنین وزن و طول شاخ و برگ (اندام هوایی) اختلاف معنی داری با تیمار شاهد وجود داشت. همچنین بررسی صفات رویشی حاکی از آن بود که تیمار قارچ p. chlamydosporia توام با سالیسیلیک اسید تاثیر قابل توجهی بر طول ریشه و طول اندام هوایی گیاه داشت. با توجه به مطالعات انجام شده در این پژوهش، تیمار قارچ p. lilacinus همراه با بتاآمینو بوتیریک اسید بهترین عملکرد در کاهش جمعیت نهایی سیست و شدت بیماری بعد از تیمار شیمیایی در روی چغندر قند را داشته و می توان از آن در مبارزه غیر شیمیایی استفاده کرد.